سوالات درس 5 علوم ششم

درس 5                                     زمین پویا

1. زمین لرزه چگونه به وجود می آید ؟

وقتی در بین سنگ های زمین شکاف ایجاد می شود . سنگ ها به یکدیگر ساییده می شوند که در اثر آن زمین لرزش پیدا می کند و به صورت حرکت موجی ، درون زمین مسیری را می پیماید و در نتیجه موجب لرزش زمین و شکستگی پوسته و زمین لرزه می شود.

2. زمین لرزه چه وقت رخ می دهد و چگونه باعث تغییر در سطح زمین می شود ؟

زمین لرزه وقتی اتفاق می افتد که سنگ کره ی زمین در اثر نیروهای حاصل از درون زمین می شکند. انرژی حاصل از شکستگی سنگ کره به صورت امواج لرزه ای از داخل زمین به سطح آن می رسد و باعث تغییراتی در سطح زمین می شود.

3. سالانه چند زمین لرزه با قدرت کم در کشور رخ می دهد ؟ سالانه حدود ده هزار زمین لرزه خفیف در کشور رخ می دهد که مردم آن را حسن نمی کنند.

4. گفته می شود هر چه زمین ، لرزهای خفیف و کوچک بیش تر داشته باشد بهتر است ؟

زیرا این زمین لرزه ها باعث آزاد شدن انرژی درونی زمین شده و از وقوع زمین لرزه های بزرگ تر و شدید تر جلوگیری می شود.

5. معمولا در چه جاهایی احتمال زمین لرزه بیشتر است ؟ جاهایی که پوسته زمین دارای شکستگی است.

6. زمین لرزه درچه جاهایی خرابی بیشتری به بار می آورد ؟ در جایی که خانه ها گلی و سست باشند.

7. ساختمان یک کوه آتشفشان چگونه است ؟ هر آتشفشان سه قسمت اصلی دارد. 1) دهانه : نوک آتشفشان است 2) اتاقک مواد مذاب و داغ آتشفشان : محلی که مواد مذاب قبل از فوران آن جا جمع می شوند 3) مجرای مرکزی : محل اتصال اتاقک به دهانه است.

8. اگر شعله ی حرارت زیر ظرف برنج که در حال جوشیدن است را کاهش یا افزایش دهیم چه اتفاقی می افتد ؟ با افزایش شعله دانه های برنج با سرعت بیش تری جابه جا می شوند و با کاهش شعله حرکت دانه های برنج آهسته تر می شود.

9. چه زمانی آتشفشان اتفاق می افتد ؟ زمانی که مواد آتشفشان از داخل زمین به سطح زمین را پیدا کنند.

10. مواد خارج شده از دهانه ی آتشفشان به چند دسته تقسیم می شوند ؟ نام ببرید.

سه دسته : 1) جامد 2) مایع 3) گاز

11. منظور از آتشفشان نیمه فعال چیست ؟ آتشفشانی که از دهانه اش فقط گاز خارج می شود.

12. آتشفشانی که هیچ گونه فعالیتی ندارد چه نامیده می شود ؟ آتشفشان خاموش

13. آیا آتشفشان برای انسان می تواند مفید باشد ؟ بله ، 80 درصد مردم در پایتخت ایسلند از گرما و آب گرم طبیعی آتشفشان ها برای مصرف خود استفاده می کنند.

14.منظور از آتشفشان فعال چیست ؟ به آتشفشان هایی که در حال حاضر یا در سال های اخیر مواد آتشفشانی (جامد ، مایع ، گرما ) از دهانه ی آن ها خارج شده است آتشفشان فعال می گویند.

15. مهم ترین گازهای خارج شده از دهانه ی آتشفشان ها کدام اند ؟ بخار آب ، کربن دی اکسید

آزمایش کنید            ص 37

هر یک از گروه های کلاس ، یک عدد تخم مرغ آب پز شده ( همراه پوست ) را به کلاس بیاورند.

با انگشت خود به پوسته تخم مرغ فشار وارد کنید.

یک بار هم با انگشت خود به سفیده ی تخم مرغ فشار وارد کنید.

چگونگی عکس العمل پوسته وسفیده ی تخم مرغ را با هم مقایسه کنید و نتیجه را به کلاس گزارش دهید. پوسته ی تخم مرغ سخت و شکننده است . سفیده ی تخم مرغ نرم است و با فشار له می شود.

سپس تخم مرغ را به وسیله ی چاقو از وسط نصف کنید و لایه های آن را با لایه های زمین مقایسه کنید. تخم مرغ سه لایه دارد. پوسته ، سفیده و زرده . زمین هم سه لایه دارد. پوسته ، گوشته و هسته

کار در کلاس  ص 38

1. چند قطعه چوب خشک را به سر کلاس بیاورید.

2.اعضای گروه هر کدام یک قطعه چوب را با دوست خود بشکنند.

3. مشاهد خود را هنگام شکستن چوب و آزاد شدن انرژی در گروه بیان کنید و نتیجه ی بحث را به کلاس گزارش دهید. چوب خشک راحت تر می شکند یعنی انرژی را سریع تر آزاد می کند.

ایستگاه فکر               ص 39

آیا همه ی زمین لرزه ها باعث خرابی در سطح زمین می شوند ؟ چرا ؟

شدید یا ضعیف بودن زمین لرزه در مقدرا خرابی ای که آن زلزله در سطح زمین به وجود می آورد ، مؤثر است . هم چنین استحکام زمین و ساختمان ها نیز در مقدار خرابی توسط زلزله مهم است.

علم و زندگی                            ص 39

با توجه به اثرات حاصل از زمین لرزه هایی که باعث خسارت هایی در محیط زندگی می شوند . جدول زیر را تکمیل کنید.

ایستگاه فکر               ص 40

یکی از بازیکنان فوتبال ، در یک مسابقه بر اثر برخورد با بازیکن حریف دچار شکستگی ساق پا می شود. پس از چند ماه استراحت و درمان ، مجدداً به میدان بازی فوتبال بر می گردد. به نظر شما اگر همان پای این بازیکن ، دوباره آسیب ببیند ، احتمال شکستگی پا او در کدام قسمت بیشتر است ؟ همان قسمتی که قبلاً شکسته بود.

معمولاً در جاهایی که پوسته ی زمین دارای شکستگی است احتمال وقوع زلزله بیش تر است.

علم و زندگی                            ص 40

آیا می دانید بعد از وقوع زمین لرزه چه کارهایی را باید انجام  دهید ؟

جدول زیر را تکمیل کنید.

پژوهش کنید                             ص 40

مهمترین زمین لرزه های 50 سال اخیر ایران را از نظر محل وقوع و خسارت های وارده مطالعه کنید و پس از بررسی در گروه به کلاس گزارش دهید.

زلزله طبس : باشدت 7/7 ریشتر در سال 1357 ، 19600 کشته و تخریب 16 روستا را به دنبال داشت .

رودبار و منجیل : در سال 1369 با شدت 4/7 ریشتر لرزید که 35000 نفر کشته به همراه داشت .

زلزله بم : در سال 1382 با قدرت 5/6 ریشتر بود که 41000 نفر در اثر آن جان باختند.

زلزله اهر : با شدت 3/6 ریشتر در مرداد سال 1391 ، 3100 نفر کشته و بیش از 1800 مجروح به جای گذاشت.

دو آتفشفشان نیمه فعّال و دو آتشفشان خاموش کشورمان را نام ببرید. سهند و سبلان آتشفشان خاموش - دماوند و تفتان آتشفشان نیمه فعّال

هر یک از سنگ های آتشفشانی زیر چه کاربردی دارند ؟

توف آتشفشانی : در ساختمان سازی کاربرد دارد.

پوکه معدنی : به عنوان عایق کاربرد دارد. هم چنین به علت سبک بودن در ساختمان سازی استفاده می شود.

سنگ پا : مصرف بهداشتی دارد.

آزمایش کنید                            ص 43

آیا می خواهید یکی از گازهای آتشفشانی را تولید کنید ؟ بله

1. برای این کار مقداری جوش شیرین را در یک لیوان بریزید و سپس به آن مقداری سرکه اضافه کنید.

2. مشاهدات خود را یادداشت کنید و به کمک معلم خود نوع گاز حاصل را تعیین کنید.

کف می کند و حبابهای گاز خارج می شود. گاز حاصل ، کربن دی اکسید است . اگر ما کبریت روشنی را به لیوان آزمایش نزدیک کنیم ، آتش خاموش می شود که نشان دهنده ی گاز کربن دی اکسید می باشد.

درباره آتشفشان با هم گفت و گو و جدول زیر را تکمیل کنید.

پژوهش کنید                             ص 43

ساکنان مناطق آتشفشانی چه موارد ایمنی را باید رعایت کنند ؟

1- خود را برای تخلیه ی فوری محل در مواقع ضروری آماده کنند.

2- پوشیدن لباس های بلند برای محافظت پوست از مواد شیمیایی موجود در خاکستر های آتشفشانی

3- پناه بردن به یک مکان امن

4- بستن تمامی در و پنجره ها

5- فاصله گرفتن از دره ها و مناطق گود در هنگام فوران مواد مذاب