درس 12 چرا فرهنگ و هنر در دوره صفویّه شکوفا شد ؟
1- در اوایل قرن دهم هجری اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران چگونه بود ؟
اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران نابسامان بود. حکومت قدرتمندی در کشور وجود نداشت و هر بخش آن در اختیار حکومتی بود.
2- صفویان چگونه توانستند حکومتی قدرمتند و یکپارچه به وجود آوردند ؟
آن ها مخالفان خود را در داخل کشور سرکوب کردند . همچنین با دشمنان قدرتمند خود مانند عثمانی ها در غرب و ازبکان در شرق جنگیدند و پیروزی هایی به دست آوردند.
3- چند تن از هنرمندان ، دانشمندان و نویسندگان عصر صفویه را نام ببرید.
کمال الدین بهزاد ف علیرضا عباسی ف شیخ بهایی و علامه مجلسی
4- پایتخت های صفوی کدام شهرها بودند ؟
تبریز ، قزوین ، اصفهان
5- در دوره ی رونق تجارت در حکومت صفویه کالاهای صادراتی چگونه جابه جا می شدند ؟
هم از راه خشکی با کاروان ها و هم از راه دریا با کشتی فرستاده می شدند.
6- کالاهای صادراتی مهم ایران در دوره ی صفویه را نام ببرید.
ابریشم ، پارچه های زربفت ، سنگ های قیمتی و خشکبار
7- چه عاملی سبب شد در دوره ی صفویه کاروان ها با آسودگی سفر کنند ؟
برقراری امنیت در راه ها و شهرها به وسیله صفویان
8- به چه مکان هایی « کاروانسرا » گفته می شد ؟
کاروانسراها محل استراحت و تأمین آذوقه ی مسافران و چهارپایانی بودند که راه های طولانی را از شهری به شهر دیگر طی می کردند .
9- در آمد حکومت صفوی و مخارج شاه و درباریان از کجا تأمین می شد ؟
از راه مالیات هایی که از ولایات می گرفتند. کشاورزان ، بازرگانان و صنعتگران و همه ی مردم مجبور بودند بخشی از درآمد خود را به مأموران حکومت بدهند.
10- سفرنامه چیست ؟
در گذشته بسیاری از جهانگردان ، دیده ها و شنیده ها و خاطرات خود را از سفرهایشان می نوشتند و گاهی با نقّاشی نیز تصویر می کردند. به این نوشته ها سفرنامه می گویند.
11- جهانگردان در گذشته به چه دلایلی به سفر می پرداختند ؟
برای آشنایی با شهرهای دیگر و مردمان آن ها یا به قصد زیارت یا تحصیل علوم دینی با همه ی رنج و مشقت سفر می کردند . گاهی نیز بعضی حکومت ها ، افرادی را به سفرهی دور و دراز به کشورهای دیگر روانه می کردند تا اطلاعاتی از آن کشورها به دست بیاورند.
12- علل گسترش هنر و معماری در دوره ی صفویه چه بود ؟
حکومت قدرتمند و یکپارچه
رونق تجارت
برقراری امنیت در راه ها و شهرها
حمایت از هنرمندان
13- مؤسّس سلسله ی صفویّه ... شاه اسماعیل ... بود.
14- مشهورترین پادشاه صفوی ... شاه عباس اول ... بود که شهر ... اصفهان ... را به پایتختی برگزید.
15- صفویان مذهب ... شیعه ... را مذهب رسمی کشور اعلام کردند.
16- صفویان از ... عالمان دینی ... و مراسم مذهبی حمایت می کردند و به ساختن مساجد علاقمند بودند.
17- دشمنان قدرتمند صفویان در غرب ... عثمانی ها ... و در شرق ... ازبکان ... بودند.
18- حاکمان صفوی به ویژه شاه عباس از هنرمندان ، ... صنعتگران ... و ... دانشمندان ... حمایت می کردند و پول زیادی براس ساختن بناهای باشکوه خرج می کردند.
فعالیت (1) صفحه 65
خطّ زمان
الف) خطّ زمان را بخوانید و پاسخ دهید.
- سلسله ی صفویان در چه سالی تأسیس شد ؟
907 هجری
- مسجد شیخ لطف الله در چه سالی ساخته شد ؟
1011 هجری
ب) این موارد را روی خط زمان بگذارید.
- انتخاب اصفهان به پایتختی صفویّه در سال 1006 هجری
- سقوط سلسله صفویّه در سال 1135 هجری
انتخاب اصفهان به پایتختی صفویّه تأسیس سلسله صوفیه
|
1150
|
|
|
|
|
1100
|
|
|
|
|
1050
|
|
|
|
|
1000
|
|
|
|
|
950
|
|
|
|
|
900
|
سقوط سلسله صفویه آغاز بنای مسجد شیخ لطف الله
فعالیت (2) صفحه 66
به طور گروهی روی یک برگه ی کاغذ ، نمودار علّت و معلول را رسم کنید. سپس علل رونق هنر و معماری در دوره ی صفویّه را روی آن به طور خلاصه در محلّ مناسب بنویسید.
|
علّت ها
|
|
معلول ( نتیجه )
|
|
حکومت قدرتمند و یکپارچه
|
--------->
|
رونق هنر و معماری در دوره صفویّه
|
|
رونق تجارت
|
--------->
|
|
برقراری امنیت در راه و شهرها
|
--------->
|
|
حمایت از هنرمندان
|
--------->
|
فعالیت (3) صفحه 66
کاربرگه ی 15 و 16 کتاب کار را تکمیل کنید.
دقت در آثار تاریخی
کاخ چهلستون یکی از کاخ های صفویان در اصفهان است. سقف این تالار بر بیست ستون استوار شده است و جلوی آن یک استخر بزرگ آب وجود دارد. در تالار اصلی آن نقّاشی های زیبا به چشم می خورد .
1- چرا با آن که این کاخ بیست ستون دارد ، به آن چهل ستون می گویند ؟
تصویر بیست ستون این کاخ در استخر جلوی آن می افتد و مجموع ستون ها و عکس ستون ها در آب چهل ستون می شود.
2- نقّاشان بر روی گنبد مساجد و مینیاتورهای داخل کاخ ها ، بیشتر چه نقش هایی کشیده اند ؟
نقش های طبیعی مانند گل ، برگ ، پرنده و ...
3- شهر اصفهان پل های مشهوری دارد که در زمان صفویّه ساخته شده است. پرس و جو کنید و نام آن ها را بنویسید ؟
سی و سه پل ، پل خواجو
سفرنامه کاربرگه شماره 16
این دو صفحه از دو سفرنامه برداشته شده است . آن ها را بخوانید و مقایسه کنید. نکات مشترک و متفاوتشان را بنویسید.
|
الف : سفرنامه تاورنیه
|
ب : سفرنامه شاردن
|
|
- کوچه های اصفهان همه تنگ و کج و معوج و اغلب تاریک است. تمام شهر اصفهان گذشته از میدان بزرگ و چند بازار سرپوشیده ، حالت یک ده را دارد. به شهر شبیه نیست.
چند سال است که شروع کرده اند به ساختن بناهای خوب ...
دیوار اطراف اصفهان از خاک است و چند برج بسیار بد دارد.ص 582
|
... زیبایی شهر اصفهان به خصوص در کاخ های باشکوه بی شمار ف ساختمان های مجلّل و فرح افزا ، کاروانسراهای وسیع ، بازارهای بسیار زیبا ، جدول های آب و نهرها و خیابان هایی است که در دو طرف آراسته به درخت چنار است . در صورتی که کوی و برزن های دیگر آن ، به طور کلّی بسیار تنگ و ناهموار است.
این شهر دارای هشت دروازه است که هیچ گاه بسته نمی شود. اگر چه درها سرپوشیده از آهن است، همیشه خوب مواظبت و نگهداری می شود.
ص 61
|
|
تفاوت
|
نکات مشترک
|
تفاوت
|
|
تمام شهر اصفهان گذشته از میدان بزرگ و چند بازار سرپوشیده حالت یک ده را دارد. به شهر شبیه نیست . دیوار اطراف اصفهان از خاک است و چند برج بسیار بد دارد.
|
کوی و برزن های و کوچه های اصفهان ناهموار ، تنگ و تاریک است.
|
زیبایی شهر اصفهان به خصوص در کاخ های باشکوه بی شمار ، ساختمان های مجلّل و فرح افزا ، کاروانسراهای وسیع ، بازارهای بسیار زیبا ، جدول های آب و نهرها و خیابان هایی است که در دو طرف آراسته و به درخت چنار است. هشت دروازه دارد که هیچ گاه بسته نمی شود.
|
|
|
|
|
آیا می توانید بگویید کدام یک از این دو مسافر قبل از دیگری به ایران آمده است ؟ « الف » یا « ب » ؟
الف ) تاورنیه