۱. به گیتی، به از راستی، پیشه نیست
ز کژی بتر، هیچ اندیشه نیست
در جهان بهتر از راستی و صداقت هیچ کاری وجود ندارد و هیچ فکر و اندیشه‌ای بدتر از نادرستی وجود ندارد.
۲. سخن گفتنِ کژ ز بیچارگی است
به بیچارگان بر، بباید گریست
دروغ گویی و حرف نادرست گفتن نشانه درماندگی و بدبخت بودن است. به حال انسان‌های بیچاره باید گریه کرد.
آرایه های ادبی: بیچاره: تکرار
نکات دستورزبانی: به بیچارگان بر: دو حرف اضافه برای یک اسم => برای بیچارگان / بباید: باید / ز: (مخفف از ) => از روی، به دلیل
← معنی شعر به گیتی به از راستی پیشه نیست با آرایه ها →
۳. هر آن کو که گردد به گِردِ دروغ
ستمکاره خوانیمش و بی فروغ
هر فردی که به دنبال دروغگویی باشد، ستمکار و گناهکار است.
معنی کلمات: فروغ: روشنی / کو: (که او) کسی / گرد: اطراف، دور و بر / فروغ: روشنی
آرایه های ادبی: بی فروغ:کنایه از فرد ناکامیاب، گناهکار / گَرد و گِرد: جناس / گرد دروغ گشتن: کنایه از دروغگو بودن
← معنی شعر به گیتی به از راستی پیشه نیست →
۴. همه راستی کن که از راستی
نیاید به کار اندرون، کاستی
همیشه درست‌کار باش زیرا که از درستکاری هیچ نقص و کمبودی در کارها پیش نمی‌آید.
معنی کلمات: کاستی: نقص و کمبود
آرایه های ادبی: راستی: تکرار
نکات دستورزبانی: به کار اندرون: دو حرف اضافه برای یک اسم => در کار
← معنی شعر به گیتی به از راستی پیشه نیست شاهنامه →
۵. هر آن کس که با تو نگوید درست
چنان دان که او دشمنِ جان توست
هر کس که به تو حرف راست نمی‌زند، آگاه باش که او دشمن تو است.
معنی کلمات: درست: حرف راست / دان: بدان، آگاه باش
← معنی شعر به گیتی به از راستی پیشه نیست ششم →
۶. گشاده است بر ما در راستی
چه کوبیم خیره در کاستی؟
چرا وقتی که راه درستی و راستی در پیش روی ما باز است، چرا بیهوده به دنبال ناراستی و دروغ برویم؟ (نباید به دنبال دروغ برویم)
معنی کلمات: خیره: بیهوده / چه: چرا / کاستی: بدی، عیب، دروغ و ناراستی
آرایه های ادبی: درِ راستی، درِ کاستی: اضافه استعاری => راستی و دروغ به مکان‌هایی تشبیه شده اند که در ورودی دارند.
نکات دستورزبانی: جمله «چه کوبیم؟» استفهام انکاری است یعنی نباید بکوبیم …
← معنی شعر به گیتی به از راستی پیشه نیست →
۷. مکن دوستی با دروغ آزمای
همان نیز با مرد ناپاک رای
با انسان دروغگو و همچنین با آدم بداندیش که افکار پلیدی دارد دوستی نکن.
معنی کلمات: دروغ آزمای: دروغگو / رای: فکر و اندیشه / ناپاک رای: بداندیش، دارای افکار منفی و بد / همان نیز: همچنین
آرایه های ادبی: مرد: مجاز از انسان ها